Το Κοινωνικό Τσίρκο (Social Circus) είναι σχετικά άγνωστο στην Ελλάδα και είναι δύσκολο να το περιγράψεις με έναν αυστηρό ορισμό.
Θα λέγαμε ότι είναι ένα ξεχωριστό μοντέλο – μέσο κοινωνικής και προσωπικής ανάπτυξης όπου δίνει στους συμμετέχοντες πολλαπλές ευκαιρίες.
Το κοινωνικό τσίρκο απευθύνεται κατά βάση σε παιδιά και νέους (αλλά όχι μόνο) – κυρίως όσους βρίσκονται σε ρίσκο ή βιώνουν ιδιαίτερες δυσκολίες.
Έχει ως στόχο, μέσα από βιωματικές παιδαγωγικές μεθόδους, οι συμμετέχοντες να μάθουν τεχνικές τσίρκου και να καλλιεργήσουν δεξιότητες που θα μπορούσαν να ανοίξουν ακόμα και έναν επαγγελματικό δρόμο στο μέλλον. Κυρίως όμως λειτουργεί ως ένα «σχολείο ζωής» με έμφαση στην προσωπική εξέλιξη και την ανάπτυξη αξιών ζωής όπως η δημιουργική έκφραση, η τόνωση της αυτοεκτίμησης, ο αυτοέλεγχος, ο σεβασμός, η αποδοχή, η επικοινωνία κι η συνεργασία με τους άλλους.
Το πρόγραμμα διεκπεραιώνεται με τη συνεργασία καλλιτεχνών-εκπαιδευτών στις τέχνες του τσίρκου, κοινωνικών λειτουργών, εργοθεραπευτών κλπ. αναλόγως πάντα την ομάδα των συμμετεχόντων και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν.
Οι στόχοι των προγραμμάτων κοινωνικού τσίρκου συνήθως είναι:
1) Να αναπτύξουν την αυτοεκτίμηση μέσω της προπόνησης. Αυτή η εξέλιξη υποστηρίζεται από την ίδια την ουσία του τσίρκου, που είναι η ιδέα του να κάνεις, αυτό που αρχικά φαινόταν αδύνατο και δύσκολο, δυνατό και επιτεύξιμο.
2) Να προσφέρουν τα μέσα αντί για έναν αυτοσκοπό. Παρόλο που αυτός ο αυτοσκοπός (η επαγγελματική κατάρτιση) δεν πρέπει να αποθαρρύνεται από την ομάδα προπόνησης εάν κάποιος από τους συμμετέχοντες επιθυμεί να τον επιδιώξει, τα εργαστήρια κοινωνικού τσίρκου δεν είναι επαγγελματική κατάρτιση. Επομένως, ένα πρόγραμμα κοινωνικού τσίρκου αποτελεί μέσο επίτευξης ενός σκοπού. Ένα μέσο για την ανάπτυξη σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Ένα μέσο για την ανάπτυξη τρόπων του “να είσαι” και του “να πράττεις”.
3) Να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη της αυτονομίας και αυτορρύθμισης.
4) Να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη της αίσθησης του ανήκειν και ενός πνεύματος αλληλεγγύης.
5) Να ενθαρρύνουν τους συμμετέχοντες να γίνουν ενεργοί πολίτες.
6) Να προωθήσουν την ανάπτυξη της καλής φυσικής κατάστασης και ενός υγιεινού τρόπου ζωής.
7) Να βελτιώσουν τις επικοινωνιακές δεξιότητες των συμμετεχόντων.
8) Να αναπτύξουν μία ακμάζουσα περιθωριακή δημιουργικότητα.
9) Να αγκαλιάσουν τη διαφορετικότητα. Κανείς δε θα αποκλειστεί από την ομάδα λόγω διαφορετικών ιδεών, εκπαίδευσης, ρούχων, τύπο σώματος, φυλής κλπ.. Η αποδοχή της διαφορετικότητας, στο δημιουργικό και εποικοδομητικό πλαίσιο των προγραμμάτων κοινωνικού τσίρκου, επιτρέπει σε πολιτισμούς και κοινότητες που κανονικά θα απέφευγαν ο ένας τον άλλον, να συναντηθούν σε ουδέτερο χώρο και να επαναπροσδιορίσουν τις σχέσεις τους.
10) Να υποστηρίξουν τη διαχείριση κινδύνου. Μέσω της συστηματικής προετοιμασίας και της αυστηρής διαχείρισης κινδύνου, οι κανόνες μετατρέπονται στα μάτια των συμμετεχόντων από περιορισμούς, σε μέσα που εξασφαλίζουν την ασφάλεια τους και τους επιτρέπουν να εκτελούν επικίνδυνες ασκήσεις.
11) Να ενθαρρύνουν την κοινωνικοοικονομική ενσωμάτωση είτε μέσω της επαγγελματικής κατάρτισης, εφόσον το επιλέξουν οι συμμετέχοντες, είτε με την επιστροφή στο σχολείο, την κοινωνική συμμετοχή, την οικογενειακή συμφιλίωση κ.α..
12) Να αναπτύξουν την ψυχική ανθεκτικότητα. Η παρέμβαση του κοινωνικού τσίρκου ενθαρρύνει τόσο την προσωπική όσο και την κοινωνική ανάπτυξη στους νέους σε κίνδυνο λόγω της μοναδική προσέγγισης της. Αποτελεί ένα πραγματικό εργαλείο για την απόκτηση ψυχικής ανθεκτικότητας γιατί βασίζεται στην υπέρβαση στόχων, στην αυτοπραγμάτωση που προκύπτει από τις δυνάμεις και τις ικανότητες κάποιου, στη συλλογική συνεργασία και στη καθοδήγηση υπεύθυνων ενηλίκων.
13) Να ευαισθητοποιήσουν και να επιμορφώσουν την κοινωνία γύρω από τους ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνδυνο και τα ιδιαίτερα προβλήματα τους.